Transformacja energetyczna polskiej kolei. XIII konferencja „Energetyka na Kolei” za nami
– Przygotujmy krajowy program elektryfikacji linii kolejowych, które mają potencjał. Do wodoru mamy jeszcze daleką drogę. Najpierw elektryfikacja, później bateria – mówił w trakcie XIII konferencji „Energetyka na Kolei” Marek Nitkowski, Prezes Kolei Wielkopolskich. Wydarzenie, które odbyło się w dniach 7-8 listopada 2024 r. w Ożarowie Mazowieckim zgromadziło 250 ekspertów z branży energetyki kolejowej.
Oficjalnego przywitania gości dokonali Adam Musiał – Dyrektor Generalny Polskiej Izby Kolei oraz Anna Modrzejewska – Manager Projektu. W trakcie uroczystej inauguracji konferencji tradycyjnie wręczone zostały certyfikaty firmom, które w ostatnim czasie wstąpiły w poczet firm zrzeszonych w Izbie.
Certyfikat z rąk Magdaleny Sakowskiej, Wiceprzewodniczącej Rady Nadzorczej Polskiej Izby Kolei, odebrali przedstawiciele pięciu firm:
Eksperci o energii na kolei
Organizatorzy konferencji przyjęli, że punktem wyjścia do dwudniowej dyskusji będą, szeroko rozumiane, aspekty związane z inwestycjami w infrastrukturę kolejową w sektorze energetyki, finansowanie, jak również trendy wywołane zmianami klimatu.
– Dużym wyzwaniem dla branży energetycznej będzie wdrażanie w Polsce projektu Kolei Dużych Prędkości – mówiła w trakcie prezentacji Joanna Krzysztofiak, Dyrektor Departamentu Techniki i Wyrobów w Urzędzie Transportu Kolejowego. – Wyzwaniem technicznym jest wprowadzenie napięcia 2×25 kV prądu zmiennego. Wiadomo, że nie nastąpi to w ciągu roku. Przez długi czas systemy te będą działać równolegle. Potrzebujemy więc m.in. szczegółowej analizy obciążeń energetycznych czy analiz parametrów otoczenia. Jak zaznaczyła prelegentka wiązać się będzie z koniecznością odpowiedniej lokalizacji strefy zmiany napięcia i doboru zastosowanych rozwiązań technicznych. Natomiast w obszarze bezpieczeństwa koniecznym będzie zapewnienie bezpiecznej integracji sieci kolei dużych prędkości z istniejącą siecią kolejową. Zajdzie konieczność zarządzania ryzykiem związanym z budową, eksploatacją i utrzymaniem systemu 2×25 kV prądu przemiennego jak i włączeniem tego systemu w system istniejący, obsługą i utrzymaniem taboru przystosowanego do dużych prędkości, a także jego integracją z podsystemami instalacji stałych.
W kontekście transformacji energetycznej pojawiają się także wyzwania prawne. W związku z budową systemu 2×25 kV prądu przemiennego zajdzie konieczność uwzględnienia wymagań dla sekcji separacji faz i systemów.
O wyzwaniach, jakie stoją przed kolejową branżą energetyczną w najbliższych latach, mówił Edward Parchimowicz, właściciel firmy ZPRE JEDLICZE, partner technologiczny konferencji. Nawiązał także do udziału spółki w transformacji energetycznej kolei.
– Nasze łączniki dostarczamy do sieci kolejowej od stu lat – podkreślał. – Wieloletnia praca i doświadczenie pozwoliły osiągać jak najniższą awaryjność naszych produktów. Ustandaryzowaliśmy proces technologiczny i wdrożyliśmy zaawansowany proces technologiczny.
Edward Parchimowicz podkreślił również elementy, które sprawiają, że produkty firmy cechują się wysoką niezawodnością – standaryzacja procesu technologicznego, doświadczenie i zaplecze techniczne.
Podczas konferencji szeroko omówiony został temat projektowania obiektów energetyki kolejowej. O tym wspominali m.in. Andrzej Jaskuła, Dyrektor Handlowy oraz Jacek Jastrzębski, Zastępca Kierownika Działu Projektów Elektroenergetycznych w spółce ELESTER, będącej partnerem technologicznym wydarzenia.
– ELESTER to jedyna krajowa firma, która oferuje własne, kompleksowe rozwiązania automatyki w trzech odrębnych dziedzinach transportu szynowego: SRK, PT oraz EOR – zaznaczał Andrzej Jaskuła. Podczas wystąpienia Jacek Jastrzębski wyjaśnił zaś dlaczego moc bierna na kolei stała się problemem.
Prelegenci scharakteryzowali również kwestie związane z tymi elementami które determinują to, że moc bierna na kolei stała się problemem. Wymienili w tym wypadku takie czynniki jak budowę linii zasilających 110 kV jako kablowych lub hybrydowych, dużą moc bierną pojemnościową generowaną przez kable 110 kV czy też zmienność dobową mocy biernej wynikającą z wahań napięcia w sieci.
Tematu elektryfikacji linii kolejowych i cyfryzacji branży energetycznej podjęli się Radosław Burak-Romanowski, Dyrektor Biura Energetyki w PKP Polskich Liniach Kolejowych oraz Michał Majka – Zastępca Dyrektora Biura. Eksperci związani z zarządcą infrastruktury kolejowej omówili trzyletni proces tworzenia systemu zarządzania energetyką. Wyjaśnili miedzy innymi, że PLK S.A. w ramach działań przygotowawczych prowadzonych w latach 2008-2012 zleciła opracowanie dokumentów mających stanowić podstawę wdrożenia systemu zasilania prądu przemiennego 2×25 kV. Do najważniejszych z nich zaliczyli::
- Iet-6 – wytyczne projektowania, budowy i odbioru sieci trakcyjnej oraz układów zasilania2×25kVACdlaliniikolejowychoprędkoścido 350 km/h zawierające wymagania techniczne w zakresie układów zasilania, sieci trakcyjnej, specyfikacji technicznych elementów wyposażenia obiektów zasilania (opracowane w powiązaniu z planami budowy linii dużych prędkości w konfiguracji „Y”);
- przygotowanie pilotażowego wdrożenia w Polsce systemu zasilania trakcji 25 kV prądu przemiennego, stanowiące implementację wymagań technicznych dla odcinka Ełk – Suwałki – Trakiszki.
O systemach zasilania w kontekście rozwoju polskich kolei oraz aktualnej sytuacji energetycznej na czeskiej kolei mówił Kazimierz Kosmowski, Prokurent, Dyrektor ds. Produkcji w spółce Trakcja System (Złoty Partner Konferencji). W Czechach istnieją 2 systemy zasilania: 3kV DC i 25kV 50Hz AC, co stanowi duże możliwości rozwoju, zwłaszcza, że AC planowane jest również dla polskich kolei dużych prędkości – podkreślał w trakcie wystąpienia. Nawiązał w nim także do realizowanych obecnie przez spółkę inwestycji.
W grudniu 2023 r. Trakcja System zakupiła w Lewinie Brzeskim teren o powierzchni prawie 7 hektarów, na którym znajduje się bocznica kolejowa oraz infrastruktura magazynowa. TRAKCJA SYSTEM planuje zbudować tam własne zaplecze techniczne i centrum badawczo-rozwojowe z poligonem doświadczalno-wdrożeniowym.
O wykorzystaniu energii, w tym przypadku zielonej, mówiła Katarzyna Zych, Sales and Business Process Development Manager w firmie Respect Energy, będącej Złotym Partnerem konferencji.
– Zielona energia zyskuje na znaczeniu – podkreślała. – Bez niej polska kolej nie przejdzie transformacji energetycznej. Co ważne, stawiając na zieloną energię zmniejszymy ślad węglowy, pozwolimy na długoterminowe oszczędności i wzmocnimy świadomość ekologiczną
Pierwsze lokomotywy już korzystają z zielonej energii od Respect Energy. Proces zmiany sprzedawcy pozwolił nie tylko zaoszczędzić koszty energii, ale także wyróżnić się w myśleniu proekologicznym.
Wśród ekspertów, biorących udział w XIII konferencji „Energetyka na Kolei” był przedstawiciel Instytutu Kolejnictwa – dr inż. Artur Rojek, Kierownik Zakładu Elektroenergetyki. Uczestnikom spotkania przedstawił aspekty prawne i dobre praktyki w trakcie wyboru urządzeń do układu zasilania, jak również scharakteryzował te elementy, które nie były zdefiniowane w dokumentach. Zaznaczył zatem, że Deklaracja WE dla składnika interoperacyjności (na podstawie certyfikatu WE oceny składnika interoperacyjności) potwierdza parametry techniczne sieci jezdnej pod względem jej współpracy z pantografem/-fami, ale nie potwierdza podatności na uszkodzenia, parametrów elektrycznych, trwałości, odporności na warunki środowiskowe itp. Natomiast Deklaracja zgodności z typem potwierdza, między innymi, że system ochrony przed porażeniem elektrycznym spełnia wymagania TSI czy system zasilania spełnia wymagania TSI, ale nie potwierdza podatności na uszkodzenia, parametrów elementów składowych układu zasilania i ochrony przeciwporażeniowej, trwałości czy też odporności na warunki środowiskowe.
Swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi zagadnień energetyki kolejowej podzielili się także Łukasz Matusiak i Maciej Morgan z firmy Siemens Energy. W prezentacji „Cyfryzacja w rozwiązaniach WN do transmisji i dystrybucji w dobie transformacji energetycznej” omówili cechy układu SENSGEAR pozwalającego na bezpieczną transmisję danych czy przechowywanie danych w chmurze.
Nacisk na ekologię pojawił się w prezentacji PGE Energetyka Kolejowa SA. Podczas wystąpienia Paweł Majka, Dyrektor Oddziału Robót oraz Piotr Stefańczyk, CTO/COO, zaprezentowali SENSUM – nowoczesny system ecodrivingu dla kolei. SENSUM w trakcie realizacji pozwolił na rozwiązanie kilku zagadnień technicznych takich jak opracowanie i uzgodnienie dedykowanego interfejsu zgodnego z zaleceniami UIC, szacowanie energii trakcyjnej czy budowa grafu sieci kolejowej.
O przyszłości energetycznej, neutralnej pod względem emisji CO2 mówił również Paweł Fukiet z firmy Hitachi Energy Poland. Zaznaczył między innymi, że portfolio produktów ekologicznych firmy dla zrównoważonego rozwoju zaprojektowano w celu zmniejszenia wpływu na środowisko w kierunku neutralnej po względem dwutlenku węgla przyszłości energetycznej.
Mówiąc o energii nie można pominąć także bezpieczeństwa. Jacek Hulin, Dyrektor Działu Projektowego firmy Voltar System, Srebrny Partner Konferencji, przedstawił kwestie bezpieczeństwa w kontekście odpowiedniego wyposażenia tuneli kolejowych. W tym wypadku oświetlenie tunelu kolejowego składa się z następujących podsystemów – oświetlenie dzienne, awaryjne oświetlenie dróg ewakuacyjnych, zasilanie oświetlenia awaryjnego poprzez dedykowane centrale zasilająco – sterujące. Dodał także, że przy projektowaniu należy zapewnić ciągłość stref radiowych w celu zapewnienia łączności służb ratowniczych z ich lokalnymi systemami dowodzenia. System radiowy powinien umożliwiać służbom ratowniczym korzystanie z własnych urządzeń łączności.
Adam Pogorzelski, Członek Zarządu firmy ATM Lighting, Srebrny Partner Konferencji, przedstawił zaś najnowsze realizacje związane z oświetleniem infrastruktury kolejowej. Podkreślił przy tym, że Spółka ułatwia pracę projektantom w oparciu o:
- umieszczenie wszystkich produktów w katalogu dialux online,
- możliwość szybkiego zaimportowania produktu do dialux evo,
- pełny katalog w formie wtyczki offline do dialux evo,
- zawsze aktualne dane i pliki ldt,
- katalog dostępny na całym świecie w 25 językach.
Pierwszego dnia konferencji omówiono także kwestie liniowego monitoringu kabli średnich i wysokich napięć, racjonalizacji zużycia energii w spółkach samorządowych czy bezpieczeństwa w utrzymaniu pojazdu trakcyjnego.
Do tematu nawiązał Damian Kuca, Prezes Zarządu spółki KUCA, Brązowy Partner Konferencji. Przedstawił on proces opracowania i wdrożenia produkcji nośno-przewodzącego osprzętu górnej sieci trakcyjnej 25kV AC dedykowanego do zastosowań w kolejowych systemach komunikacyjnych dużych prędkości jazdy.
Marcin Kowalczyk, Naczelnik Działu w PKP INTERCITY S.A., w prezentacji „Optymalizacja zużycia energii poprzez modernizację i standaryzację infrastruktury energetycznej” zdefiniował te działania, które są w Spółce podejmowane w celu zracjonalizowania ilości i kosztów szeroko rozumianej energii.
– Do takich działań należy między innymi kompensacja mocy biernej. Zastosowanie standardowych rozwiązań zapewnia również redukcję kosztów zakupu i magazynowania części i materiałów potrzebnych do bieżącego utrzymania i napraw eksploatowanej infrastruktury oraz wpływa na organizację pracy w poszczególnych lokalizacjach. Ponadto zastosowanie standardowych rozwiązań pozwala na wyeliminowanie czasu potrzebnego, na szkolenie pracowników zajmujących się obsługą i utrzymaniem infrastruktury użytkowanej w Spółce.
Innowacyjne metody cyfryzacji omówił Piotr Piech, Członek Zarządu GISonLine Sp. z o.o. Zdefiniował więc cechy nowoczesnego GIS, czyli systemu informacji geograficznej:
- wsparcie realizacji procesów biznesowych,
- szczegółowy model majątku,
- mechanizmy pozyskiwania i utrzymania danych wysokiej jakości – określona własność danych,
- architektura – wspiera na skalowanie i integrację,
- integracja przez standardowe mechanizmy,
- powszechny dostęp do danych,
- zaawansowane analizy wspierające podejmowanie decyzji.
Podobny temat podjęła Karolina Karpisz, Senior Head of Business Development z firmy TRC. Podczas prezentacji „Jak skutecznie zintegrować GIS i system zarządzania majątkiem – poprzez aplikację LEMUR” przedstawiła możliwości wykorzystania GIS do planowania i monitoringu prac terenowych. W jej opinii pozwala to na szybkość procesu planowania prac, minimalizacje przerw w ruchu, maksymalizację bezpieczeństwa oraz koordynację pracy ekip terenowych.
Wykorzystanie technologii światłowodowych w liniowym monitoringu kabli średnich i wysokich napięć zaprezentował Grzegorz Gałek, Dyrektor Handlu i Rozwoju w SENSOTRANSEL SP. Z O.O. SP.K. System SensoTransel Therra, który był omawiany przez prelegenta, wykazuje zasięg do 16 x 45km, dokładność pomiaru od 0.1°C, rozdzielczość liniową ≥ 1m, strefy pomiarowe i definicje alarmowe oraz umożliwia wykrywanie zdarzeń w oparciu o sztuczną inteligencję.
Racjonalizację zużycia energii w Spółce Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. omówił Sławomir Wiśniewski, Dyrektor Pionu Technicznego. Jednym z poruszonych aspektów było przygotowanie do wdrożenia Eco-drivingu w EZT. Wiśniewski podkreślił, że spośród technik eco-drivingu najbardziej skuteczne okazały się strategie z wykorzystaniem dynamicznego rozruchu, wyznaczania prędkości szczytowej i „agresywnego wybiegu” z pominięciem fazy utrzymywania stałej prędkości pociągu.
Piotr Rudzki, Dyrektor Handlowy w firmie ENERVISION J. GRUSZECKA SP.J. zdefiniował rozwiązanie Tensorex C+ cechujące się kompaktowym rozmiarem, łatwą i szybką obsługą od magazynu do miejsca instalacji, szybką instalacją czy odpornością na wandalizm.
Dr inż. Łukasz Nowak – Katedra Aparatów Elektrycznych. Politechnika Łódzka zaznaczył, że:
– Bezpieczeństwo dotyczy przewozu osób i towarów systemami kolejowymi i jest jednym z podstawowych i najważniejszych wymagań, jakie zostały postawione przed twórcami jednolitego i wspólnego rynku kolei w Unii Europejskiej.
I nawiązując do tej wypowiedzi wymienił urządzenia i systemy zapewniające bezpieczeństwo ruchu pojazdów trakcyjnych takie jak:
- systemy urządzeń przeciwpoślizgowych (piasecznice)
- ETCS – European Train Control System (system zapewniający sygnalizację kabinową oraz kontrolę pracy maszynisty w zakresie bezpieczeństwa ruchu)
- ABP (automatyka bezpieczeństwa pojazdu: czuwak aktywny, urządzenie radiostop)
- SHP (samoczynne hamowanie pociągu)
- CBTC – Communication-based train control (system lokalizacji pojazdów szynowych wykorzystujący łączność pomiędzy pojazdem a urządzeniami przytorowymi zarządzającymi ruchem i sterowaniem infrastrukturą)
- urządzenia odgromowe i wyłączniki szybkie
Drugiego dnia XIII konferencji „Energetyka na Kolei” odbyła się debata panelowa „Systemy wspomagające energetykę kolejową”, którą moderował ekspert w tej dziedzinie – Wiesław Szafrański. Do dyskusji zaprosił:
- Radosława Buraka-Romanowskiego (PKP PLK S.A.)
- Tomasza Besztaka (PGE Energetyka Kolejowa)
- Mirosława Balickiego (PKP Intercity)
- Marka Nitkowskiego (Koleje Wielkopolskie)
- Tomasza Niedzielę (Koleje Śląskie)
- Piotra Wakułę (Koleje Mazowieckie)
Zanim jednak do niej doszło Jarosław Kurek – Naczelnik Wydziału Biuro Energetyki PKP PLK S.A. w prezentacji „Efektywność energetyczna i skuteczność zarządzania” omówili wyzwania związane z cyfryzacją zasobów branży energetycznej w Spółce. Podkreślili przy tym, że cyfryzacja zasobów, czyli proces transformacji fizycznych zasobów do postaci cyfrowej obejmuje m.in. digitalizację dokumentów, automatyzację procesów biznesowych, jak również implementację nowych technologii w celu optymalizacji pracy. Natomiast cyfryzacja branży energetycznej wspiera Spółkę w realizacji jej misji poprzez zwiększenie efektywności i innowacyjności, obniżenie kosztów operacyjnych oraz poprawę jakości usług zapewniając:
- lepszy dostęp do informacji,
- redukcję kosztów operacyjnych,
- optymalizację zarządzania,
- automatyzację procesów,
- szybsze podejmowanie decyzji,
- lepszą komunikację i współpracę.
Program GEDO Scan Office czyli dedykowane narzędzie do pracy z chmurą punktów w środowisku kolejowym scharakteryzował Jakub Filas z firmy GEOTRONICS DYSTRUBUCJA SP. Z O.O. Podkreślił przy tym, że oprogramowanie posiada szeroki wybór funkcji wykorzystywanych do pracy- wykrywanie toru, pomiary w odniesieniu do toru, test kolizji oraz wykrywanie krawędzi peronu lub kształtów. Poza ogólnymi program posiada również funkcje w większym stopniu związane z elementami sieci trakcyjnej – wykrywanie sieci trakcyjnej/linii napowietrznych, klasyfikacja obiektów- w tym również słupów oraz przewodów, wyodrębnianie elementów, które mogą zostać wykorzystane przy kolejnych etapach prac z danymi czy wykrywanie lokalizacji zaczepów.
Ostatnią prezentacją był raport z prac badawczo-rozwojowych nad opracowaniem hybrydowego systemu zasilania krytycznych elementów infrastruktury komunikacyjnej firmy TELZAS SP. Z O.O., który zaprezentował Jarosław Piotrowski – Inżynier Sprzedaży ds. Kluczowych Klientów. W tym wypadku celem projektu było opracowanie rozwiązania, które powinno umożliwiać wykorzystanie kilku źródeł energii, a całość winna być kontrolowana przez lokalny sterownik. Piotrowski zaznaczył, że projekt H- system, który omawiał, jest odpowiedzią na oczekiwania rynku wywołane postępującą transformacją energetyczną w Polsce.
Wydarzeniu towarzyszyła wystawa firm z branży energetyki kolejowej. W tym roku swoje produkty, usługi i rozwiązania promowała rekordowa liczba przedsiębiorców.
ZACHĘCAMY DO WZIĘCIA UDZIAŁU W ANKIECIE:
