Cyfrowa transformacja kolei: AI i cyberbezpieczeństwo w centrum uwagi – relacja z II konferencji technologicznej RTCSK
Postępy w procesie cyfryzacji polskiej kolei, wykorzystanie AI w pracy i stawianie czoła cyberzagrożeniom – to kluczowe tematy II otwartej konferencji technologicznej Rady Transformacji Cyfrowej Sektora Kolejowego. Wydarzenie, organizowane przez Polską Izbę Kolei w dniach 11-12 września w Bydgoszczy, zgromadziło przedstawicieli kluczowych spółek kolejowych, partnerów technologicznych oraz ekspertów zajmujących się cyfryzacją transportu szynowego.
Gości konferencji przywitali Adam Musiał, Dyrektor Generalny Polskiej Izby Kolei, oraz Zbigniew Wiśniewski, Manager Projektu. Oficjalnego otwarcia zaś dokonali Dariusz Grajda, Przewodniczący RTCSK i Wiceprezes PKP S.A., oraz Krzysztof Drozdowski, Członek Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
Następnie odbyła się uroczystość podpisania porozumienia o współpracy między Radą Transformacji Cyfrowej Sektora Kolejowego a spółką Centralny Port Komunikacyjny, która przystąpiła do zrzeszenia.
Głównym punktem pierwszego dnia konferencji był panel dyskusyjny „Cyfryzacja polskiej kolei – co przed nami?”, moderowany przez Adama Musiała. W rozmowie uczestniczyli:
- Dariusz Grajda – PKP S.A.
- Krzysztof Drozdowski – PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
- Paweł Nogowicz – EVERCOM
- Marcin Karasiński – PKP Intercity S.A.
- Leszek Stachowiak – PKP Informatyka Sp. z o.o.
- Krzysztof Pietrzykowski – POLREGIO S.A.
Dyskusja koncentrowała się na kierunkach cyfrowej transformacji, interoperacyjności systemów oraz zagrożeniach związanych z cyberbezpieczeństwem. Rozmowę zdominował jednak temat sztucznej inteligencji.
– W roku 2005, kiedy rozpoczynałem swoją przygodę z koleją, wyzwaniem dla spółki Koleje Mazowieckie były wielokanałowe systemy sprzedaży biletów – mówił Dariusz Grajda, Wiceprezes PKP S.A. – Minęło dwadzieścia lat i znów jesteśmy na etapie zmian, których nie wszyscy jesteśmy w stanie sobie wyobrazić. Grupa PKP powołała do życia specjalne laboratorium, które służyć ma analizie danych, by lepiej zrozumieć świat AI. Również spółka, w ramach pilotażu, uruchomi sztuczną inteligencję do obsługi procesu kontaktowego.
Paneliści pytani byli m.in. o rolę AI na kolei i jej wpływ na tworzenie lub redukowanie miejsc pracy. Głos zabrał m.in. Leszek Stachowiak, Prezes Zarządu Spółki PKP Informatyka.
– AI to nie swoista rewolucja, która ma zmienić polską kolej – zaznaczył. – Ma pomóc, nie zaś zastąpić maszynistę czy kolejarza. Zacznijmy od wyszukiwania informacji i danych. Procesy te usprawni AI. Jednak jasno musimy zdefiniować, co możemy udostępnić. Należy korzystać z dostępnych dziś narzędzi z głową.
Czy możemy ufać AI? To pytanie padło do Pawła Nogowicza, Prezesa Zarządu Evercom, Członka Polskiego Towarzystwa Informatycznego.
– Oczywiście, że nie – obowiązuje tu zasada ograniczonego zaufania – podkreśla i dodaje: Choć AI jest dziś bardzo często przywoływana, musimy pamiętać, że nie jest to zupełnie nowe zjawisko – sieci neuronowe istnieją od wielu lat, a jej obecna popularność wynika głównie z gwałtownego spadku kosztów przetwarzania danych. Trzeba też jasno powiedzieć: AI może zastąpić średni szczebel pracowniczy, ale nie zastąpi człowieka, który fizycznie musi wykonać określone zadania, jak choćby odkręcenie śruby. Do tego potrzebne byłyby zaawansowane roboty, a ich wdrożenie jest znacznie droższe niż praca człowieka.
Jak więc w praktyce AI może pomóc branży kolejowej? Wypowiedź poprzednika uzupełnił Marcin Karasiński
– Wszystkie pojazdy trakcyjne PKP Intercity z końcem 2024 roku wyposażone zostały w liczniki pomiarowe energii – podkreślał. – Aktualnie jesteśmy w trakcie projektu badawczo-rozwojowego, w którego trakcie wykorzystamy AI. Chcemy, by sztuczna inteligencja wskazała nam, co mamy zrobić z tą ogromną ilością danych z liczników i jak możemy tę energię zoptymalizować. Sam jestem ciekawy wyników. Nie wiemy bowiem, do czego finalnie dojdziemy.
O korzyściach z wykorzystania AI na kolei mówił także Krzysztof Drozdowski, Członek Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
– Czasami ludzkie oko nie jest w stanie wychwycić wszystkich usterek pojawiających się w infrastrukturze, dlatego coraz częściej wspieramy się sztuczną inteligencją – dodaje. – Podpisaliśmy umowę na budowę i wdrożenie systemu realizującego zadania pomiarowo-analityczne, w ramach którego dostarczone zostaną specjalistyczne pojazdy diagnostyczne. Podczas objazdów będą one gromadziły dane dotyczące geometrii torów, prowadziły videoinspekcje wskaźników kolejowych i zbierały inne kluczowe informacje. Następnie, dzięki dedykowanemu oprogramowaniu i algorytmom AI, możliwe będzie ich zaawansowane przetwarzanie – pracownicy ocenią stan infrastruktury zza biurka, co znacząco podniesie bezpieczeństwo personelu. System nie tylko będzie wspierał koordynatorów w podejmowaniu decyzji, ale także stanie się bazą wiedzy, ucząc się i doskonaląc swoje analizy. Równolegle współpracujemy z NCBiR nad innowacyjnym rozwiązaniem diagnostycznym sieci trakcyjnej z wykorzystaniem dronów, które w ramach autonomicznych lotów będą wspierać procesy monitoringu i wczesnego wykrywania usterek.
Należy pamiętać jednak, w jakim kontekście rozmawiamy dziś o sztucznej inteligencji. Wydarzenia ostatnich miesięcy w kraju wyraźnie pokazują, że cyfryzacja i cyberbezpieczeństwo stają się fundamentem naszego bezpieczeństwa, o czym wspomniał Krzysztof Pietrzykowski, Prezes Zarządu POLREGIO.
– Wojna w cyberprzestrzeni trwa każdego dnia, dlatego tak istotna jest współpraca w ramach Rady oraz integracja pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w transformacji cyfrowej kolei – mówił. – AI otwiera przed nami ogromne możliwości – pozwala przewidywać i wykrywać zagrożenia z wyprzedzeniem, a my chcemy te rozwiązania rozwijać i w nie inwestować. Równie ważna jest integracja kanałów zakupu biletów – im większa spójność systemów, tym bardziej zyskują pasażerowie w codziennym funkcjonowaniu, a my jako firmy i jako państwo stajemy się silniejsi.
Po części plenarnej odbyła się seria wystąpień i prezentacji, w ramach których zaprezentowano m.in. zastosowanie sztucznej inteligencji na kolei, nowoczesne rozwiązania w telekomunikacji i bezpieczeństwie IT, a także perspektywy wdrożenia ERTMS i ETCS. Wystąpienia wygłosili eksperci z PKP Informatyki, PKP PLK, PKP Intercity, Instytutu Kolejnictwa oraz partnerów konferencji, takich jak Stella Technologies, Pure Storage czy Pirios S.A.
Dzień drugi – cyberbezpieczeństwo i nowe technologie
Drugi dzień konferencji poświęcony był prezentacjom praktycznych rozwiązań wdrażanych w spółkach kolejowych i firmach technologicznych. Szczególną uwagę zwróciły wystąpienia dotyczące cyberbezpieczeństwa pojazdów kolejowych (Koleje Mazowieckie), prywatnych sieci 5G na kolei (Nokia) oraz laboratorium analizy i inżynierii danych w PKP S.A. PKP PLK zaprezentowały aktualny stan bezpieczeństwa cyfrowego kolei w UE na podstawie raportu ENISA, a przedstawiciel Centralnego Portu Komunikacyjnego omówił znaczenie transformacji cyfrowej w procesach inwestycyjnych.
Wydarzeniu towarzyszyła wystawa – także zewnętrzna, gdzie uczestnicy mogli zapoznać się z ofertą partnerów i nowoczesnymi rozwiązaniami dla sektora kolejowego.
